Türkiye’de Oturma İzni Başvuru Rehberi 2025

Türkiye’ye yerleşmeyi düşünen veya halihazırda burada bulunan yabancı uyruklu kişiler için Türkiye’de oturma izni almak, yasal statülerini güvence altına almanın ve ülkedeki yaşamlarını düzenlemenin temel adımıdır. Kurumsal bir danışmanlık firması olarak, bu kapsamlı rehberde ikamet izni nasıl alınır, hangi belgelere ihtiyaç duyulur ve süreç boyunca karşılaşabileceğiniz diğer önemli detaylar hakkında size yol göstereceğiz.

1. Oturma İzni (İkamet İzni) Nedir? Nasıl Alınır?

Oturma izni, yabancıların Türkiye’de yasal olarak kalabilmeleri ve belirli haklardan faydalanabilmeleri için Göç İdaresi Genel Müdürlüğü tarafından verilen resmi belgedir. Halk arasında ikamet izni olarak da bilinen bu belge, bir pasaport gibi kimlik niteliği taşır ve ülkedeki yasal varlığınızın kanıtıdır. Oturma izni sahibi olmak, Türkiye’de banka hesabı açmak, abonelik işlemleri yapmak, kamu hizmetlerinden faydalanmak gibi günlük yaşamda büyük kolaylıklar sağlar.

Oturma izni başvurusu genellikle “e-ikamet” sistemi üzerinden online olarak başlatılır. Başvuru sahibinin kişisel bilgilerini girmesi, kalış amacına uygun oturma izni türünü seçmesi ve gerekli evrakları sisteme yüklemesi istenir. Online başvurunun ardından, randevu günü ve saati belirlenir. Bu randevuda, hazırlanan tüm belgeler eksiksiz bir şekilde ilgili Göç İdaresi Müdürlüğü’ne şahsen teslim edilir. Başvurunuzun doğru ve hızlı ilerlemesi için her adımda titiz davranmak büyük önem taşır.

ATA Kurumsal olarak sürecin tüm adımlarında size destek oluyoruz.

2. Oturma İzni Türleri ve Gerekli Belgeler

Türkiye’de yabancıların kalış amaçlarına göre farklı oturma izni türleri bulunmaktadır. Her türün kendine özgü şartları ve talep ettiği belgeler vardır. Başvurunuzun sorunsuz ilerlemesi için doğru türü belirlemek ve gerekli belgeleri eksiksiz sunmak kritik öneme sahiptir.

ATA Kurumsal olarak sürecin tüm adımlarında size destek oluyoruz.

2.1 Kısa Dönem Oturma İzni İçin Gerekli Belgeler

Kısa dönem oturma izni, turistik amaçlar, bilimsel araştırma, iş kurmak veya ticari bağlantılar, hizmet içi eğitim programları, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti vatandaşları, gayrimenkul sahipliği, tedavi amaçlı kalışlar gibi çeşitli sebeplerle verilen bir izindir. Genellikle bir veya iki yıllık sürelerle verilir.

Kısa dönem ikamet izni başvurusu için genel olarak talep edilen belgeler şunlardır:

• İkamet İzni Başvuru Formu: E-ikamet sistemi üzerinden doldurulmuş ve çıktısı alınmış başvuru formu.
• Pasaport veya Pasaport Yerine Geçen Belge Fotokopisi: Geçerlilik süresi talep edilen ikamet izni süresinden en az 60 gün daha uzun olmalı ve damgalı sayfaları dahil.
• Dört Adet Biyometrik Fotoğraf: Son altı ay içinde çekilmiş, beyaz fonlu.
• İkamet İzni Harcı ve Değerli Kağıt Bedeli Dekontları: Vergi dairelerine veya anlaşmalı bankalara ödenen makbuzlar.
• Adres Belgesi:
  • Kira sözleşmesinin noter onaylı fotokopisi.
  • Tapu senedi fotokopisi (eğer gayrimenkul sahibiyseniz).
  • Otelde kalıyorsanız, otel rezervasyonu veya konaklama belgesi.
  • Öğrenci yurdunda kalıyorsanız, yurt kayıt belgesi.
• Geçerli Sağlık Sigortası: Türkiye’de geçerli bir sağlık sigortası poliçesi (Özel sağlık sigortası, SGK kapsamındaki genel sağlık sigortası).
• Yeterli ve Düzenli Maddi İmkâna Sahip Olunduğuna Dair Beyan: Aylık asgari ücretin üçte biri kadar bir tutara sahip olunduğuna dair banka hesap dökümü veya gelir belgesi.
• Kalıcı Konut Amacına Dair Belgeler (varsa): Örneğin, ev satın alımı için tapu, iş kurma için şirket belgeleri, turizm için seyahat planı.
• Varsa Önceki İkamet İzni Kartı Fotokopisi: Uzatma başvurularında veya tür değiştirmelerde gereklidir.

2.2 Uzun Dönem Oturma İzni İçin Gerekli Belgeler

Uzun dönem oturma izni, Türkiye’de kesintisiz olarak en az sekiz yıl ikamet etmiş veya Göç Politikaları Kurulu tarafından belirlenen şartları taşıyan yabancılara süresiz olarak verilen bir izindir. Bu izin, yabancılara daha geniş haklar tanır.

Uzun dönem ikamet izni başvurusu için genel olarak talep edilen belgeler şunlardır:

• İkamet İzni Başvuru Formu: E-ikamet sistemi üzerinden doldurulmuş ve çıktısı alınmış başvuru formu.
• Pasaport veya Pasaport Yerine Geçen Belge Fotokopisi: Geçerlilik süresi olan tüm sayfalar.
• Dört Adet Biyometrik Fotoğraf: Son altı ay içinde çekilmiş, beyaz fonlu.
• İkamet İzni Harcı ve Değerli Kağıt Bedeli Dekontları: (Süresiz olduğu için harç bir kereye mahsus ödenir, sadece değerli kağıt bedeli yıllık ödenebilir).
• Adres Belgesi: Kira sözleşmesinin noter onaylı fotokopisi veya tapu senedi.
• Geçerli Sağlık Sigortası: Türkiye’de geçerli bir sağlık sigortası poliçesi.
• Sekiz Yıl Kesintisiz İkamet Edildiğini Gösteren Belgeler: Önceki ikamet izinlerinin fotokopileri, giriş-çıkış kayıtları, geçmiş sigorta kayıtları gibi belgeler.
• Son Üç Yıl İçinde Sosyal Yardım Almadığına Dair Belge: İlgili kurumdan alınır.
• Türkiye’de Genel Güvenlik ve Kamu Düzeni Açısından Engel Teşkil Etmediğine Dair Belge: Emniyet birimlerinden alınabilir.

2.3 Aile Oturma İzni İçin Gerekli Belgeler

Aile oturma izni, Türk vatandaşlarının veya Türkiye’de yasal olarak ikamet eden yabancıların (en az bir yıl ikamet izni olan) eşlerine, kendilerinin veya eşlerinin reşit olmayan çocuklarına ve bakmakla yükümlü olduğu çocuklarına verilen bir izindir.

Aile ikamet izni başvurusu için genel olarak talep edilen belgeler şunlardır:

• İkamet İzni Başvuru Formu: E-ikamet sistemi üzerinden doldurulmuş ve çıktısı alınmış başvuru formu.
• Pasaport veya Pasaport Yerine Geçen Belge Fotokopisi: Başvuru yapan yabancı ve destekleyenin.
• Dört Adet Biyometrik Fotoğraf: Son altı ay içinde çekilmiş, beyaz fonlu.
• İkamet İzni Harcı ve Değerli Kağıt Bedeli Dekontları.
• Adres Belgesi: Kira sözleşmesinin noter onaylı fotokopisi veya tapu senedi.
• Geçerli Sağlık Sigortası: Yabancı uyruklu aile bireyi için.
• Destekleyenin Nüfus Kayıt Örneği: Türk vatandaşıysa.
• Destekleyenin Geçerli İkamet İzni Kartı Fotokopisi: Yabancı uyrukluysa.
• Evlilik Cüzdanı Fotokopisi: Evlilik cüzdanı veya eşler arasındaki evliliği gösteren belgenin noter onaylı tercümesi.
• Çocuklar İçin Vukuatlı Nüfus Kayıt Örneği veya Doğum Belgesi: Çocukların aile bağını gösteren belgelerin noter onaylı tercümesi.
• Yeterli ve Düzenli Maddi İmkâna Sahip Olunduğuna Dair Beyan: Destekleyici tarafından yapılan ve hane halkının giderlerini karşılayabilecek gelir düzeyini gösteren belge (maaş bordrosu, banka hesap dökümü vb.).
• Destekleyenin Adli Sicil Kaydı: Sabıka kaydı belgesi.

2.4 Öğrenci Oturma İzni İçin Gerekli Belgeler

Öğrenci oturma izni, Türkiye’de bir yükseköğretim kurumunda ön lisans, lisans, yüksek lisans veya doktora eğitimi alacak yabancılara verilen bir izindir.

Öğrenci ikamet izni başvurusu için genel olarak talep edilen belgeler şunlardır:

• İkamet İzni Başvuru Formu: E-ikamet sistemi üzerinden doldurulmuş ve çıktısı alınmış başvuru formu.
• Pasaport veya Pasaport Yerine Geçen Belge Fotokopisi: Geçerlilik süresi talep edilen ikamet izni süresinden en az 60 gün daha uzun olmalı.
• Dört Adet Biyometrik Fotoğraf: Son altı ay içinde çekilmiş, beyaz fonlu.
• İkamet İzni Harcı ve Değerli Kağıt Bedeli Dekontları.
• Öğrenci Belgesi: Kayıtlı olunan üniversite, fakülte veya yüksekokuldan alınmış güncel öğrenci belgesi.
• Adres Belgesi: Yurt kayıt belgesi, kira sözleşmesi veya taahhütname.
• Geçerli Sağlık Sigortası: Öğrenci sağlık sigortası veya diğer geçerli sigorta poliçesi.
• Yeterli ve Düzenli Maddi İmkâna Sahip Olunduğuna Dair Beyan: Aylık asgari ücretin üçte biri kadar bir tutara sahip olunduğuna dair banka hesap dökümü veya burs belgesi.

3. Oturma İzni Ücretleri ve Harçlar

Türkiye’de oturma izni başvurusu yaparken, belirli ücretlerin ve harçların ödenmesi gerekmektedir. Bu ücretler, her yıl güncellenen “değerli kağıt bedeli” ve yabancının uyruğuna ve talep ettiği ikamet izni türüne göre değişen “harç bedeli” olmak üzere iki ana bileşenden oluşur.

• Değerli Kağıt Bedeli: İkamet izni kartının basım ve dağıtım maliyetini karşılayan sabit bir ücrettir. Bu ücret, her yıl yeniden belirlenir.
• Harç Bedeli: Yabancının uyruğuna ve talep ettiği ikamet izni türüne (kısa dönem, uzun dönem, aile, öğrenci vb.) göre değişen bir ücrettir. Bazı ülke vatandaşları harç bedelinden muaf olabilirken, bazıları için farklı tarifeler uygulanır.

Ödemeler genellikle vergi dairelerine veya anlaşmalı bankalara yapılır ve ödeme makbuzları başvuru belgeleri arasına eklenir. Güncel ücret bilgilerini Göç İdaresi Genel Müdürlüğü’nün resmi web sitesinden veya yetkili danışmanlık firmalarından teyit etmek, doğru ödeme yapmanız açısından büyük önem taşır. Yanlış veya eksik ödeme, başvurunuzun reddedilmesine neden olabilir.

ATA Kurumsal olarak sürecin tüm adımlarında size destek oluyoruz.

4. Oturma İzninin Süresi ve Uzatılması

Oturma izni kartları, verilen türe ve başvuru sahibinin durumuna göre farklı sürelerde geçerli olabilir. Örneğin, kısa dönem oturma izinleri genellikle bir veya iki yıllık sürelerle verilirken, öğrenci izinleri eğitim süresiyle sınırlıdır. Bu sürenin dolmasına yakın, yabancıların Türkiye’deki yasal kalışlarını sürdürebilmek için oturma izni uzatma başvurusu yapmaları gerekir.

Uzatma başvuruları, mevcut ikamet izni süresinin bitimine 60 gün kala başlayabilir ve kesinlikle iznin bitiminden önce tamamlanmış olmalıdır. Uzatma başvuruları da e-ikamet sistemi üzerinden online olarak yapılır ve randevu sistemiyle evrak teslim edilir. Süresi içinde yapılmayan uzatma başvuruları, yasal kalış hakkının kaybedilmesine ve idari para cezalarıyla karşılaşılmasına neden olabilir.

ATA Kurumsal olarak sürecin tüm adımlarında size destek oluyoruz.

4.1 Uzatma Başvurusu İçin Gerekli Belgeler

Oturma izni uzatma başvurusu için talep edilen belgeler, ilk başvuruya benzerdir ancak mevcut ikamet izni kartının fotokopisi gibi ek belgeler istenir. Genel olarak gerekli belgeler şunlardır:

• İkamet İzni Uzatma Başvuru Formu: E-ikamet sistemi üzerinden doldurulmuş ve çıktısı alınmış form.
• Pasaport veya Pasaport Yerine Geçen Belge Fotokopisi: Geçerlilik süresi olan tüm sayfalar.
• Dört Adet Biyometrik Fotoğraf: Son altı ay içinde çekilmiş, beyaz fonlu.
• Mevcut İkamet İzni Kartı Fotokopisi.
• İkamet İzni Harcı ve Değerli Kağıt Bedeli Dekontları.
• Adres Belgesi: Kira sözleşmesinin noter onaylı fotokopisi veya tapu senedi.
• Geçerli Sağlık Sigortası.
• Yeterli ve Düzenli Maddi İmkâna Sahip Olunduğuna Dair Beyan.
• Kalıcı Konut Amacına Dair Belgeler: İkamet izni türüne göre değişir (Öğrenci belgesi, iş yeri kayıtları, tapu vb.).

5. Oturma İzni Reddi, İptali ve Uzatılmaması Durumları

Oturma izni başvurusu bazı durumlarda reddedilebilir, mevcut bir oturma izni iptal edilebilir veya uzatma başvurusu olumsuz sonuçlanabilir. Bu durumlar genellikle 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu’nda belirtilen hükümlere aykırı hareket edilmesi sonucunda ortaya çıkar.

Başlıca red, iptal veya uzatılmama sebepleri şunlardır:

• Eksik veya Yanıltıcı Bilgi/Belge: Başvuruda yanlış, eksik veya yanıltıcı bilgi/belge sunulması.
• Kalış Amacına Aykırı Davranış: İkamet izni alındığı amacın dışında hareket edilmesi (örn: turistik izinle kaçak çalışmak).
• Kamu Düzeni ve Güvenliği: Yabancının Türkiye’de kalışının kamu düzeni, kamu güvenliği veya kamu sağlığı açısından tehlike oluşturması.
• Maddi Yetersizlik: Türkiye’de kalış süresince geçimini sağlayacak yeterli maddi imkâna sahip olunmaması.
• Geçerli Sağlık Sigortasının Olmaması.
• Vize İhlali/Ülkeden Ayrılma Süresi: Vize süresinin aşılması veya vizeden muaf kalış süresinden sonra yasal sürede ülkeyi terk etmeme.
• İdari Para Cezaları ve Borçlar: Hakkında idari para cezası veya kamu alacağı bulunan yabancıların bunları ödememesi.

Red, iptal veya uzatılmama kararı, ilgili yabancıya veya yasal temsilcisine yazılı olarak tebliğ edilir. Bu kararda, itiraz yolları ve süresi de belirtilir.

ATA Kurumsal olarak sürecin tüm adımlarında size destek oluyoruz.

6. Red Kararının İptali ve Dava Süreci

Oturma izni başvurusunun reddedilmesi, iptal edilmesi veya uzatma başvurusunun olumsuz sonuçlanması durumunda, yabancıların yasal yollara başvurma hakkı bulunmaktadır. Bu durumda izlenebilecek iki temel yol vardır: idari itiraz ve yargı yolu.

• İdari İtiraz: Red kararının tebliğinden itibaren genellikle 60 gün içinde ilgili Göç İdaresi Genel Müdürlüğü’ne veya valiliğe itiraz dilekçesi sunulabilir. Bu dilekçede, kararın neden haksız olduğu ve dayanakları açıklanır. İdari makam bu itirazı değerlendirerek yeni bir karar verebilir.
• İdari Dava Süreci: İdari itirazın reddedilmesi veya idari makamdan 60 gün içinde yanıt alınamaması durumunda, yabancıların idari yargıda dava açma hakları vardır. Red kararının tebliğinden itibaren veya idari itirazın reddi halinde 60 gün içinde İdare Mahkemesi’nde “idari işlemin iptali davası” açılabilir. Dava süreci boyunca, yabancının Türkiye’deki durumu yasal bir belirsizliğe yol açmaması için, bazı durumlarda mahkemeden yürütmeyi durdurma kararı talep edilebilir. Bu süreç, hukuki bilgi ve deneyim gerektirdiğinden, bir avukat aracılığıyla yürütülmesi tavsiye edilir.

ATA Kurumsal olarak sürecin tüm adımlarında size destek oluyoruz.

7. Sıkça Sorulan Sorular

Türkiye’de oturma izni süreci hakkında sıkça sorulan bazı sorular ve cevapları aşağıda yer almaktadır:

• Oturma iznim varken Türkiye’de çalışabilir miyim? Hayır, oturma izni tek başına çalışma hakkı vermez. Türkiye’de çalışmak isteyen yabancıların ayrıca çalışma izni almaları gerekmektedir. Ancak, uzun dönem ikamet izni olan yabancılar için çalışma izni alma süreci daha kolay olabilir.
• Oturma izni başvurum ne kadar sürede sonuçlanır? Başvurunun sonuçlanma süresi, Göç İdaresi Genel Müdürlüğü’nün yoğunluğuna, başvuru türüne ve belgelerin eksiksizliğine göre değişebilir. Genellikle 30 ila 90 gün arasında bir sürede sonuçlanır. Ancak bazı özel durumlarda bu süre uzayabilir.
• Oturma iznim süresi dolduktan sonra ülkeden çıkış yapmadan uzatma başvurusu yapabilir miyim? Mevcut ikamet izninin süresi dolmadan uzatma başvurusunda bulunmak esastır. Süre dolduktan sonra yapılan başvurular, yasal kalış ihlali anlamına gelir ve idari para cezalarıyla karşılaşmanıza neden olabilir. En geç ikamet izninizin bitiş tarihine kadar başvuru yapmalısınız.
• Oturma izni türümü değiştirebilir miyim? Evet, şartları sağlamanız halinde mevcut oturma izni türünüzü değiştirebilirsiniz. Örneğin, öğrenci izninden mezun olduktan sonra kısa dönem veya çalışma iznine geçiş yapabilirsiniz. Bunun için yeni ikamet izni türüne uygun belgelerle başvuru yapmanız gerekir.
• Oturma izni başvurum reddedilirse ne yapmalıyım? Red kararının size tebliğ edilmesinin ardından 60 gün içinde idare mahkemesinde iptal davası açma hakkınız bulunur. Hukuki destek alarak bu süreci yönetmeniz tavsiye edilir.

Unutmayın: Türkiye’deki yasal mevzuat sürekli güncellenebilir. Bu rehberdeki bilgiler genel bilgilendirme amaçlı olup, bireysel durumunuza özel en güncel ve doğru bilgi için Göç İdaresi Genel Müdürlüğü’nün resmi kaynaklarını takip etmeniz veya uzman bir danışmanlık firmasıyla iletişime geçmeniz önemlidir.

ATA Kurumsal olarak sürecin tüm adımlarında size destek oluyoruz.