İstisnai Çalışma İzni Kimlere Verilir?

İstisnai Çalışma İzni Kimlere Verilir? Türkiye’de Ayrıcalıklı Çalışma Hakkı (2025 Rehberi)

Öncelikle şunu belirtmeliyiz ki, istisnai çalışma izinleri, çalışma izni gereksinimlerinin muafiyeti değildir, sadece belirli bir yabancı grubu için çalışma izinlerini sağlanması hususunda bakanlığa daha esnek bir yaklaşım sağlamaktadır.

Türkiye’de yabancıların çalışma izinleri genellikle belirli kriterlere ve işgücü piyasası koşullarına bağlıdır. Ancak, 6735 Sayılı Uluslararası İşgücü Kanunu, ülkeye özel katkılar sağlayabilecek veya belirli koşulları taşıyan yabancılar için “İstisnai Çalışma İzni” adını verdiği özel bir kapı aralamaktadır. Bu izin türü, normal çalışma izni süreçlerinden farklı avantajlar sunarak, yabancıların Türkiye’deki istihdamını kolaylaştırmaktadır. Bu makale, 2025 yılına ait güncel bilgiler ışığında, istisnai çalışma izninin ne olduğunu, kimlere verildiğini ve başvuru süreçlerini detaylandırmayı amaçlamaktadır.

İstisnai Çalışma İzni Nedir? Normal Çalışma İzninden Farkı Nedir?

İstisnai çalışma izni, 6735 Sayılı Uluslararası İşgücü Kanunu’nun belirli şartları sağlayan yabancılara tanıdığı, Türk işgücü piyasası şartlarından bağımsız olarak çalışma hakkı veren özel bir izin türüdür.

• 6735 Sayılı Uluslararası İşgücü Kanunu’na Göre Tanımı: Kanun, Türkiye’nin uluslararası işgücü politikaları doğrultusunda, ülkeye ekonomik, bilimsel, kültürel veya sportif anlamda kayda değer katkı sağlayacak veya belirli sosyal ve demografik koşulları taşıyan yabancıların çalışma izni süreçlerini kolaylaştırmayı hedefler.
• Türk Vatandaşı Gibi İşlem Yapılması Avantajı: İstisnai çalışma izni alan yabancılar, çalışma hayatına ilişkin birçok konuda (belirli Türk işgücü piyasası denge kriterleri, maaş katları gibi) Türk vatandaşları gibi işlem görebilirler. Bu durum, onlara normal çalışma izni sahiplerine göre daha esnek ve avantajlı bir statü sağlar. Örneğin, işverenin Türk sigortalı çalıştırma oranı veya asgari ücret katı gibi şartlara tabi olma durumu istisnai izinde daha esnek olabilir veya hiç aranmayabilir.

Kimler İstisnai Çalışma İzni Alabilir?

6735 Sayılı Uluslararası İşgücü Kanunu, istisnai çalışma izni alabilecek yabancıları net kriterlerle belirlemiştir:

• Türk Soyundan Gelenler: Türk soyundan olup, Türk kültürüyle bağları olan ve belirli şartları (örneğin, göçmen statüsü, ilgili belgeler) taşıyan yabancılar.
• Türkiye’de Eğitim Görmüş Yabancılar: Türkiye’deki yükseköğretim kurumlarından mezun olmuş yabancılar. Özellikle Türkiye’de mesleki eğitim almış ve ilgili sektörlerde istihdam edilecek yabancılar için bu durum önemli bir avantajdır.
• Türkiye’ye Önemli Katkı Sağlayan Bilim, Kültür, Sanat veya Spor İnsanları: Alanında uluslararası düzeyde tanınmış veya ülkeye önemli katkılar sağlayacağı değerlendirilen bilim insanları, sanatçılar, sporcular (lig ve takım düzeyine göre), antrenörler ve ilgili uzmanlar.
• Türkiye’de Yatırım Yapan Yabancılar (Doğrudan Yabancı Yatırımlar Kanunu Kapsamında): Türkiye’ye önemli miktarda doğrudan yatırım yapan, istihdam yaratan veya ihracata katkı sağlayan yabancı yatırımcılar ve şirket ortakları.
• Türk Vatandaşıyla Evli Olup Hâlen Evliliği Devam Eden Yabancılar: Türk vatandaşıyla evli olan ve evliliği yasal olarak devam eden yabancılar. Bu durum, aile birliğini koruma amacı taşır.
• KKTC Vatandaşları: Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC) vatandaşları, Türkiye’deki istihdam süreçlerinde Türk vatandaşlarına yakın haklara sahip oldukları için istisnai izin kapsamındadır.
• Mavi Kart Sahipleri: Doğumla Türk vatandaşı olup, sonradan Türk vatandaşlığından çıkan ve İçişleri Bakanlığı’ndan Mavi Kart alan kişiler. Bu kişiler, Türkiye’de birçok konuda Türk vatandaşlarıyla benzer haklara sahiptir.
• Uluslararası Koruma (Geçici Koruma veya Şartlı Mülteci) Statüsündekiler: Uluslararası koruma başvurusu kabul edilmiş veya geçici koruma altında bulunan yabancılar, belirli şartları sağlamaları halinde çalışma izni alabilirler. Ancak, bu durumdaki kişiler için özel prosedürler ve kısıtlamalar bulunabilir.

Başvuru Süreci ve Gerekli Belgeler

İstisnai çalışma izni başvuruları, diğer çalışma izni türlerinde olduğu gibi, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (ÇSGB)‘na yapılır.

• e-izin Sistemi Üzerinden Başvuru: Başvurular, genellikle Bakanlığın e-izin sistemi üzerinden online olarak başlatılır. Yabancının kendisi veya onu istihdam edecek işveren tarafından yapılabilir.
• Neden İstisnai Statü Talep Edildiğini Açıklayan Dilekçe: Başvurunun en önemli eklerinden biri, yabancının neden istisnai statüye hak kazandığını detaylı olarak açıklayan, gerekçeli bir dilekçedir. Bu dilekçe, yabancının özel durumunu (bilimsel başarısı, yatırım miktarı, evlilik durumu vb.) ve Türkiye’ye katkısını vurgulamalıdır.
• Destekleyici Belgeler: İstisnai statünün türüne göre farklı belgeler talep edilir:
  • Eğitim Belgeleri: Türkiye’deki üniversite diploması, transkript (denklik belgeleriyle birlikte).
  • Evlilik Belgeleri: Evlilik cüzdanı sureti, nüfus kayıt örneği.
  • Yatırım Belgeleri: Yatırım tutarını, istihdam sayısını veya ihracat taahhüdünü gösteren resmi evraklar.
  • Bilim/Kültür/Sanat/Spor Belgeleri: Uluslararası ödüller, yayınlar, spor lisansları, federasyon onayları, ilgili kurumların referans mektupları.
  • Mavi Kart/KKTC Kimliği: İlgili kimlik belgeleri.
  • Pasaport, Biyometrik Fotoğraf, İş Sözleşmesi (işveren tarafından başvuru yapılıyorsa).

Onay Süreci ve Değerlendirme Kriterleri

İstisnai çalışma izni başvuruları, ÇSGB tarafından titizlikle incelenir. Değerlendirme kriterleri, yabancının sunduğu belgeler ve dilekçedeki beyanların Kanun’da belirtilen istisnai koşullarla ne ölçüde örtüştüğü üzerinedir. Süreç, normal çalışma izni başvurularına göre bazı durumlarda daha hızlı veya daha detaylı olabilir. Nihai karar, sunulan bilgi ve belgelerin yeterliliği ile mevzuata uygunluğuna bağlıdır.

ATA Kurumsal Olarak Sunduğumuz İstisnai Başvuru Danışmanlık Hizmetleri

İstisnai çalışma izni başvuruları, detaylı belge hazırlığı, doğru beyan ve mevzuat bilgisini gerektiren karmaşık süreçlerdir. ATA Kurumsal olarak, bu özel izin türüne başvuru yapmayı düşünen yabancılara ve onları istihdam etmek isteyen işverenlere profesyonel danışmanlık hizmetleri sunmaktayız:

• Durum Tespiti ve Kapsam Belirleme: Yabancının hangi istisnai statüye uygun olduğunun belirlenmesi ve gerekli belgelerin tespiti.
• Gerekçeli Dilekçe Hazırlığı: Başvurunun en önemli unsuru olan, istisnai durumu açıkça ortaya koyan ve yasal gerekçeleri içeren dilekçenin hazırlanması.
• Belge Toplama ve Yönetimi: Gerekli tüm resmi evrakların eksiksiz toplanması, noter onayları ve yeminli tercüme işlemlerinin koordinasyonu.
• Başvuru Sürecinin Yönetimi: e-izin sistemi üzerinden başvurunun yapılması, Bakanlık ile gerekli yazışmaların ve takibin yürütülmesi.
• Hukuki Destek ve Risk Yönetimi: Süreç boyunca karşılaşılabilecek hukuki sorunlara karşı danışmanlık sağlanması ve olası ret risklerinin minimize edilmesi.

ATA Kurumsal, istisnai çalışma izni süreçlerinizde size özel çözümler sunarak, zaman ve maliyet verimliliği sağlamayı hedeflemektedir.

İstisnai çalışma izni hakkınız olduğunu düşünüyor veya bu statüdeki bir yabancıyı istihdam etmek istiyorsunuz? Bu karmaşık süreçte profesyonel rehberlik almak için hemen bizimle iletişime geçin.