6735 Sayılı Uluslararası İşgücü Kanunu

6735 Sayılı Uluslararası İşgücü Kanunu: Türkiye’de Çalışma İzni Rehberi (2025)

Türkiye’de yabancı işgücünün istihdamını düzenleyen temel yasal metin, 6735 Sayılı Uluslararası İşgücü Kanunu‘dur. Bu kanun, hem Türkiye’de yabancı personel çalıştırmak isteyen işverenler hem de ülkemizde yasal olarak çalışmayı hedefleyen yabancı uyruklu bireyler için kapsamlı bir çerçeve sunar. 2025 yılı güncel mevzuatı ışığında, bu kanunun ana hatlarını ve getirdiği yükümlülükleri detaylı bir şekilde inceleyelim.

6735 Sayılı Uluslararası İşgücü Kanunu Nedir?

6735 Sayılı Uluslararası İşgücü Kanunu, Türkiye’de yabancıların çalışma izinleri, çalışma izni muafiyetleri ve uluslararası işgücü politikalarının belirlenmesi ile uygulanmasına ilişkin usul ve esasları düzenleyen temel kanundur. 13 Ağustos 2016 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

• Kanunun Amacı ve Kapsamı: Bu kanun, Türkiye’nin ihtiyaç duyduğu nitelikli işgücünü ülkeye kazandırmak, uluslararası işgücü hareketlerini düzenlemek, yabancıların çalışma haklarını güvence altına almak ve kayıtsız istihdamı önlemek amacı taşır. Kanun, Türkiye’de çalışmak isteyen tüm yabancıları, onları istihdam edecek işverenleri ve ilgili tüm kamu kurumlarını kapsar.
• Kimleri Kapsar?
  • Türkiye’de bağımlı olarak (bir işverene bağlı) çalışmak isteyen yabancı çalışanları.
  • Türkiye’de bağımsız (serbest meslek) çalışmak isteyen yabancıları.
  • Yabancı personel istihdam etmek isteyen işverenleri.
  • Kanun kapsamındaki çalışma izni muafiyetlerinden yararlanacak bazı özel statüdeki yabancıları (örneğin, bilimsel ve kültürel amaçlı gelenler, sporcular vb.).
  • Yabancı şirketlerin irtibat bürolarında görev alacak yabancı personeli.

Yabancıların Türkiye’de Çalışma Hakkı ve İzin Sistemi

6735 sayılı Kanun uyarınca, yabancıların Türkiye’de çalışabilmeleri için Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı‘ndan (ÇSGB) izin almaları zorunludur. Bu izin, aynı zamanda ikamet izni yerine de geçebilir.

• Çalışma İzni Türleri:
  • Süreli Çalışma İzni: Belirli bir işyerinde veya işletmede, belirli bir meslekte çalışmak üzere verilen ve süresi genellikle bir yılı geçmeyen ilk izindir. Süresi dolan izinler uzatılabilir.
  • Süresiz Çalışma İzni: Türkiye’de uzun süreli ve kesintisiz ikamet etmiş, belirli şartları (genellikle 8 yıl kesintisiz yasal çalışma veya 6 yıl kesintisiz ikamet) sağlayan yabancılara verilen, işyeri veya meslek sınırlaması olmayan izindir.
  • Bağımsız Çalışma İzni: Türkiye’de kendi adına ve hesabına çalışacak yabancılara, ekonomik kalkınmaya katkı sağlayacakları ve belirli şartları (eğitim düzeyi, sermaye, iş deneyimi vb.) taşımaları halinde verilen izindir.
  • İstisnai Çalışma İzni: Belirli koşullar altında (örneğin, nitelikli sporcular, bilim insanları, sanatçılar, üst düzey yöneticiler, Türk soylular gibi) genel hükümlere tabi olmadan verilen özel çalışma izni türüdür.
• Çalışma İzni Muafiyetleri: Kanun, bazı durumlarda yabancıların çalışma izni almasına gerek olmadığını belirtir. Bu durumlar genellikle kısa süreli veya belirli amaçlara yönelik faaliyetleri kapsar. Örneğin:
  • Bilimsel, kültürel ve sanatsal faaliyetler için belirli sürelerle gelenler.
  • Sporcular, antrenörler ve hakemler.
  • Kısa süreli tur operatörü temsilcileri.
  • Uluslararası gemi ve uçak personeli.
  • İrtibat bürolarında çalışan ve ücretleri yurt dışından ödenen yabancılar (bu makalenin önceki bölümlerinde detaylandırılmıştır).

İşverenin Yükümlülükleri

Yabancı personel istihdam eden işverenler, 6735 sayılı Kanun ve ilgili mevzuat uyarınca belirli yükümlülüklere tabidir:

• Türk Çalışan İstihdamı Şartı: Genellikle, yabancı bir çalışanı istihdam edebilmek için işyerinde her bir yabancıya karşılık en az 5 Türk vatandaşı sigortalı çalıştırılması şartı aranır. Bu oran, ilk yabancı personel için geçerli olup, sonraki yabancı personeller için farklılık gösterebilir.
• Yabancıya Ödenecek Maaş Kriterleri: Yabancı personele ödenecek ücret, çalıştığı pozisyona ve mesleki niteliklerine göre belirlenen asgari ücretin belirli katları üzerinden hesaplanmalıdır. Bu oranlar, her yıl ÇSGB tarafından ilan edilir ve farklı meslek grupları için değişkenlik gösterir (örneğin, üst düzey yöneticiler için yüksek, vasıfsız işçiler için daha düşük katlar).
• SGK ve Vergi Sorumlulukları: İşverenler, yabancı çalışanları tıpkı Türk çalışanlar gibi Sosyal Güvenlik Kurumu’na (SGK) bildirmek ve sigorta primlerini düzenli olarak ödemek zorundadır. Ayrıca, yabancı çalışanların gelir vergisi ve diğer vergi yükümlülükleri de işveren tarafından takip edilmeli ve ilgili makamlara bildirilmelidir.

Yabancı Çalışanların Hakları ve Güvenceleri

6735 sayılı Kanun, yabancı çalışanların haklarını ve güvencelerini de sağlamaktadır:

• Sosyal Güvenlik: Yabancı çalışanlar, Türk vatandaşları gibi sosyal güvenlik hizmetlerinden (sağlık sigortası, emeklilik, işsizlik sigortası vb.) faydalanma hakkına sahiptirler. İşverenler, bu kapsamda ilgili primleri ödemekle yükümlüdür.
• Eşit İşlem İlkesi: Kanun, yabancı çalışanlara, aynı koşullarda çalışan Türk vatandaşlarına uygulanan kurallardan daha az lehte işlem yapılamayacağını güvence altına alır. Bu, ücret, çalışma koşulları, sendikalaşma hakkı gibi konularda ayrımcılık yapılmamasını sağlar.

Çalışma İzni Başvuru Süreci ve Değerlendirme Kriterleri

Çalışma izni başvuruları, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na elektronik ortamda (e-izin sistemi üzerinden) yapılır. Başvurular genellikle işveren tarafından başlatılır ve yabancı çalışanın Türkiye’ye gelmeden önce veya Türkiye’ye girişinden sonra belirli süreler içinde tamamlanması gerekir.

• Değerlendirme Kriterleri:
  • Mesleki Yeterlilik ve Eğitim Durumu: Yabancının başvurduğu pozisyon için gerekli mesleki bilgi, beceri, eğitim ve deneyime sahip olup olmadığı değerlendirilir. Diploma denklikleri ve mesleki yeterlilik belgeleri önemlidir.
  • Türkiye’nin İşgücü Piyasası İhtiyaçları: Yabancının istihdam edileceği pozisyonun, Türkiye işgücü piyasasında yeterli nitelikte Türk çalışanın bulunup bulunmadığı açısından değerlendirilmesi.
  • Türkiye’nin İş Gücü Politikalarına Katkı: Yabancının istihdamının ülkenin ekonomik kalkınmasına, teknoloji transferine veya yatırım ortamına sağlayacağı katkı da dikkate alınır.
  • İşyerinin Kapasitesi ve Türk Çalışan Oranı: İşyerinin mali durumu, Türk çalışan sayısı ve yabancı istihdam etme gerekçesi incelenir.

2024 ve 2025 Yılına Ait Güncel İstatistikler

2024 yılı itibarıyla Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı verileri, Türkiye’ye yönelik yabancı çalışma izni başvurularında sürekli bir artış olduğunu göstermektedir. 2024’ün ilk yarısında yaklaşık 80.000’i aşkın çalışma izni başvurusu yapıldığı ve bunların %80 civarının olumlu sonuçlandığı tahmin edilmektedir. En çok başvuru alan sektörler; hizmet, inşaat, sanayi ve turizm olarak sıralanmaktadır. 2025 yılında da Türkiye ekonomisinin büyüme hedefleri ve nitelikli işgücü ihtiyacı doğrultusunda, yabancı çalışma izni başvurularında artışın devam etmesi beklenmektedir. Red oranları ise genellikle eksik veya hatalı belge sunumu, Türk vatandaşı alternatiflerin bulunması veya yasal şartların sağlanamaması gibi nedenlere dayanmaktadır.

ATA Kurumsal Olarak Sunduğumuz Profesyonel Danışmanlık ve Başvuru Desteği

6735 Sayılı Uluslararası İşgücü Kanunu kapsamında yabancı personel istihdam süreçleri, karmaşık yasal prosedürler ve sürekli güncellenen mevzuat nedeniyle uzmanlık gerektirir. ATA Kurumsal olarak, hem işverenlere hem de yabancı çalışanlara yönelik kapsamlı danışmanlık ve başvuru destek hizmetleri sunmaktayız:

• Mevzuat Danışmanlığı: 6735 sayılı Kanun ve ilgili tüm alt düzenlemeler hakkında güncel ve doğru bilgi akışı sağlama.
• Çalışma İzni Başvuru Yönetimi: Süreli, süresiz, bağımsız veya istisnai çalışma izni başvurularının hazırlanması, gerekli belgelerin toplanması ve ÇSGB’ye sunulması.
• Çalışma İzni Muafiyeti Süreçleri: İrtibat büroları ve diğer muafiyet kapsamındaki durumlar için başvuru ve takip hizmetleri.
• Belge Hazırlığı ve Tercüme Hizmetleri: Başvuruya esas tüm evrakların eksiksiz ve yasal gerekliliklere uygun (noter onaylı, yeminli tercümeli) şekilde hazırlanması.
• İkamet İzni Entegrasyonu: Çalışma izni onaylandıktan sonra yabancı personelin ikamet izni süreçlerinin yönetimi.
• Risk Yönetimi: Olası ret nedenlerinin önceden tespiti ve başvuru sürecindeki risklerin minimize edilmesi.

ATA Kurumsal, yabancı işgücü istihdam süreçlerinizde yasalara tam uyum sağlayarak, hem şirketinizin hem de yabancı çalışanlarınızın haklarını güvence altına almayı hedefler.

6735 Sayılı Uluslararası İşgücü Kanunu kapsamındaki haklarınız ve yükümlülükleriniz hakkında detaylı bilgi almak veya başvuru süreçlerinizde profesyonel destek almak için hemen ATA Kurumsal ile iletişime geçin.