Yabancı Personellerin Fazla Mesaileri Nasıl Hesaplanır?

“Fazla Çalışma” kavramı 4857 sayılı İş Kanunu md.41’de “Fazla Ça­lışma Ücreti” başlığı altında şu şekilde ifade edilmiştir:

“Ülkenin genel yararları yahut işin niteliği veya üretimin artırılması gibi nedenlerle fazla çalışma yapılabilir. Fazla çalışma, Kanunda yazılı koşullar çerçevesinde haftalık kırk beş saati aşan çalışmalardır. 63′ üncü madde hük­müne göre denkleştirme esasının uygulandığı hallerde işçinin haftalık orta­lama çalışma süresi, normal haftalık iş süresini aşmamak koşulu ile bazı haf­talarda toplam kırk beş saati aşsa dahi bu çalışmalar fazla çalışma sayılmaz.

• Her bir saat fazla çalışma için verilecek ücret normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının yüzde elli yükseltilmesi suretiyle ödenir.
• Haftalık çalışma süresinin sözleşmelerle kırk beş saatin altında belirlen­diği durumlarda yukarıda belirtilen esaslar dahilinde uygulanan ortalama haftalık çalışma süresini aşan ve kırk beş saate kadar yapılan çalışmalar fazla sürelerle çalışmalardır. Fazla sürelerle çalışmalarda, her bir saat fazla ça­lışma için verilecek ücret normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarı­nın yüzde yirmi beş yükseltilmesiyle ödenir.
• Fazla çalışma veya fazla sürelerle çalışma yapan işçi isterse, bu çalış­malar karşılığı zamlı ücret yerine fazla çalıştığı her saat karşılığında bir saat otuz dakikayı, fazla sürelerle çalıştığı her saat karşılığında bir saat on beş daki­kayı serbest zaman olarak kullanabilir.
• İşçi hak ettiği serbest zamanı altı ay zarfında, çalışma süreleri içinde ve ücretinde bir kesinti olmadan kullanır.
• 63’üncü maddenin son fıkrasında yazılı sağlık nedenlerine dayanan kısa veya sınırlı süreli işlerde ve 69′ uncu maddede belirtilen gece çalışmasında fazla çalışma yapılamaz.
• Fazla saatlerle çalışmak için işçinin onayının alınması gerekir.
• Fazla çalışma süresinin toplamı bir yılda iki yüz yetmiş saatten fazla olamaz.
• Fazla çalışma ve fazla sürelerle çalışmaların ne şekilde uygulanacağı çıkarılacak yönetmelikte gösterilir.

Açıklanması gereken kısım; söz konusu maddenin birinci fıkrasının son cümlesinin angarya niteliğinde bir çalışmayı tanımladığı, denkleştirme kapsamında kalan haftalık 45 saatlik süreyi aşan çalışmalar için fazla mesai ücreti ödenmemesinin, Anayasanın zorla çalıştırma yasağını düzenleyen 18. maddesine aykırı olduğu, günde 11 saatlik bir çalışma temposunun Anayasanın 50. maddesiyle güvence altına alman dinlenme hakkına aykırı olduğu; 41. maddenin üçüncü fıkrasının ise fazla çalışmanın niteliğinde bir değişiklik olmamasına rağmen ücrette farklılaşma yaparak adeta sözleşmelerle belirlene­cek haftalık çalışma süresinin 45 saatin altında olmamasını dayattığı, toplu pazarlık sistemine de dolaylı bir müdahale anlamı taşıdığı, bunun da sözleşme yapma özgürlüğü açısından Anayasanın 48. ve 53. maddelerine aykırı olduğu, iptali istenilen kuralların dinlenme ve toplu iş sözleşmesi haklarını demokratik toplum düzeninin gereklerine aykırı ve ölçüsüz biçimde sınırlayıcı nitelik taşı­dığından Anayasanın 13. maddesine aykırı olduğu, güçsüzleri güçlüler karşı­sında korumayacağı, sosyal adaleti ve dengeli bir gelir dağılımını ve sosyal devlet ilkesini sağlamayacağı, bu nedenlerle Anayasanın 2., 5. ve 11. maddele­rine aykırı olduğu ileri sürülmüş ve iptallerine karar verilmesi talep edilmiştir.

Konu ile ilgili: Türki̇ye’de Çalışma Süreleri̇ Ne Kadardır?

Kanunda günlük ya da aylık çalışma süresini esas alan bir fazla çalışma tanımına yer verilmemiştir.