Suriyeli İşçilere Çalışma İzni Nasıl Alınır?

Suriyeli işçi çalıştırma yönetmeliği

Bu rehberin amacı, 4/4/2013 tarihli ve 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu uyarınca geçici koruma sağlanan yabancılar adına düzenlenecek çalışma izinleri ile mevsimlik tarım veya hayvancılık işlerinde çalışacaklara sağlanacak çalışma izni muafiyetine ilişkin usul ve esasların belirlenmesidir.

1.2. Yasal Dayanaklar

Bu rehber, 6458 sayılı Kanunun 91 inci maddesi ile 13/10/2014 tarihli ve 2014/6883 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı uyarınca 22/10/2014 tarihli ve 29153 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Geçici Koruma Yönetmeliği”nin 29 uncu maddesine dayanılarak hazırlanmıştır.

Bu rehber aynı zamanda, Bakanlar Kurulu tarafından 11/1/2016 tarihinde kararlaştırılarak 15/1/2016 tarihli ve 29594 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “Geçici Koruma Sağlanan Yabancıların Çalışma İzinlerine Dair Yönetmelik” hükümleri esas alınarak Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Valilikler, Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlükleri ile diğer ilgili kurumların görev ve yetkileri ile geçici koruma sağlananlar ve bunların işverenlerinin yükümlüklerini belirlemek amacıyla hazırlanmıştır.

1.3. Tanımlar

Bu Rehberde yer alan;

1. a) Bakanlık: Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığını,
2. b) İl Müdürlüğü: Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğünü,
3. c) Otomasyon sistemi: Yabancıların Çalışma İzinleri Otomasyon Sistemini,
4. d) Yabancı kimlik numarası: Geçici koruma sağlanan yabancıların 99 ile başlayan 11 haneli kimlik numarasını ifade eder.

İKİNCİ BÖLÜM

MEVSİMLİK TARIM VE HAYVANCILIK İŞLERİNDE ÇALIŞMA İZNİ MUAFİYETİ

2.1. Başvuru Şartları

Geçici koruma sağlanan yabancılardan aşağıda belirtilen şartları taşıyanların çalışma izni muafiyet başvuruları kabul edilir:

1. a) Yabancının geçici koruma kapsamında olduğunu belirten geçici koruma kimlik belgesinin/yabancı tanıtma belgesinin ve yabancı kimlik numarasının olması,
2. b) Çalışma izni muafiyeti başvurusunun yapıldığı tarih itibarıyla en az altı aylık geçici koruma süresinin doldurulmuş olması,
3. c) Geçici koruma kaydına göre yabancıya kalma hakkı sağlanan ilde ve sadece mevsimlik tarım ve hayvancılık işlerinde çalışmak üzere başvuru yapılması.

2.2. Başvuru Usulü ve Değerlendirme

1. a) Çalışma izni muafiyet başvurusu, yabancı tarafından geçici koruma kimlik belgesi/yabancı tanıtma belgesi ile geçici koruma ile kalma hakkı sağlanan ildeki İl Müdürlüğüne yapılır.
2. b) İl Müdürlüğünün yetkili kullanıcısı tarafından yabancının kimlik numarası otomasyon sistemine girildikten sonra sorgulama yapılarak yabancıya ait kimlik bilgileri getirilir.
3. c) Yapılan sorgulamada; yabancının geçici koruma kapsamında olduğu, başvurunun yapıldığı tarih itibarıyla en az altı aylık geçici koruma süresinin doldurulduğu, İçişleri Bakanlığı kayıtlarından teyit edilemezse otomasyon sisteminde işleme devam edilemeyeceği uyarısı alınır.
4. d) Geçici korunan yabancının çalışma izni muafiyeti talep ettiği il bilgisinin seçilmesi ve kaydedilmesi ile kayıt işlemi tamamlanır. Seçilen il kodu ile İçişleri Bakanlığı kayıtlarına göre yabancıya kalma hakkı sağlanan il kodunun uyuşmaması halinde otomasyon sisteminde işleme devam edilemeyeceği uyarısı alınır.
5. e) Geçerli bir çalışma izni bulunan geçici koruma sağlanan yabancının, çalışma izni muafiyet başvurusu yapacak olması halinde otomasyon sisteminde işleme devam edilemeyeceği uyarısı alınır. Ancak çalışma izninin iptal edilmesi sonrasında muafiyet başvurusuna devam edilebilir.
6. f) Kaydı tamamlanarak talebi uygun görülen geçici koruma sağlanan yabancıya, otomasyon sistemi üzerinden çıktısı alınan çalışma izni muafiyeti bilgi formu verilecektir.
7. g) Çalışma izni muafiyetini iptal ettirmek amacıyla geçici koruma sağlanan yabancı tarafından il müdürlüğüne başvuru yapılması halinde, il müdürlüğünce gerekli iptal işlemi otomasyon sistemi üzerinden yapılır.

2.3. Çalışma İzni Muafiyeti Bilgi Formunun Kapsamı ve İçeriği

1. a) Sadece mevsimlik tarım veya hayvancılık işlerinde çalışabilecekleri,
2. b) Geçici koruma sağlanan ilden başka bir ilde çalışma haklarının bulunmadığı,
3. c) Çalışma izni muafiyeti bilgi formunun geçici koruma kimlik belgesi/yabancı tanıtma belgesi ile birlikte ibraz edilmesi zorunluluğunun bulunduğu,
4. d) Muafiyetin sona erme tarihinden sonra çalışmaya devam edilecek olması halinde, İl Müdürlüğüne yeniden başvurulması gerektiği,
5. e) Geçici koruma sağlanan yabancının çalışma izni muafiyeti kapsamında olup olmadığının Yabancı Çalışma İzni Sorgulama Sistemi (calismaizni.gov.tr) üzerinden yabancı kimlik numarası girilerek sorgulanabileceği, çalışma izni muafiyeti bilgi formunda Türkçe ve Arapça olarak belirtilir.

2.4. Valiliklere Bildirim Mevsimlik tarım ve hayvancılık işlerinde çalışmak üzere çalışma izni muafiyeti bilgi formu verilen geçici korunan yabancıların il müdürlüklerince her ay otomasyon sistemi üzerinden alınan listesi, izleyen ayın ilk haftası içerisinde Valiliğe bildirilir.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

ÇALIŞMA İZNİ

3.1. Başvuru Şartları

Geçici koruma sağlanan yabancılardan aşağıda belirtilen şartları taşıyanları çalıştırmak üzere yapılan başvurular kabul edilir:

1. a) Yabancının geçici koruma kapsamında olduğunu belirten geçici koruma kimlik belgesinin/yabancı tanıtma belgesinin ve yabancı kimlik numarasının olması,
2. b) Çalışma izni başvurusunun yapıldığı tarih itibarıyla en az altı aylık geçici koruma süresinin doldurulmuş olması,
3. c) Geçici koruma kaydına göre yabancıya kalma hakkı sağlanan ilde çalışmak üzere başvuru yapılması,
4. d) Ön izin alma zorunluluğu olan mesleklerde çalışacak geçici korunanların, ilgili Bakanlıklardan ön izin belgesinin alınmış olması.
5. e) Geçici koruma sağlanan yabancının başka bir işverenin yanında çalışmak üzere düzenlenen çalışma izninin ya da bu yabancı için daha önce yapılmış sonuçlanmayan bir başvurusunun bulunmaması.

3.2. Başvuru Usulü

1. a) Çalışma izni başvurusu, geçici koruma sağlanan yabancıları çalıştıracak işverenler tarafından yapılır.
2. b) Başvuru, e-Devlet Kapısı üzerinden (turkiye.gov.tr ) online olarak otomasyon sisteminde geçici koruma kapsamındaki yabancılar için ayrılan modül seçilerek yapılır.
3. c) Otomasyon sisteminde işveren kaydı olmayanlar öncelikle işveren kaydı oluştururlar.
4. d) Otomasyon sistemine yabancının kimlik numarası girildikten sonra sorgulama yapılarak yabancıya ait nüfus bilgileri getirilir.
5. e) Yapılan sorgulamada; yabancının geçici koruma kapsamında olduğu, başvurunun yapıldığı tarih itibarıyla en az altı aylık geçici koruma süresinin doldurulduğu, İçişleri Bakanlığı kayıtlarından teyit edilemezse otomasyon sisteminde işleme devam edilemeyeceği uyarısı alınır.
6. f) Geçici korunan yabancının çalışılacağı adres bilgisinin sistem girilmesi esnasında seçilen il ile yabancıya geçici koruma ile kalma hakkı sağlanan ilin kodunun uyuşmaması halinde otomasyon sisteminde işleme devam edilemeyeceği uyarısı alınır.
7. g) Yabancıya ve işverenine ait bilgilerin otomasyon sistemine eksiksiz girilmesi ve yabancı ve işveren arasında düzenlenen iş sözleşmesi ile yabancının fotoğrafının sisteme taranılması zorunludur.
8. h) Geçici koruma sağlanan yabancının daha önce yapılmış değerlendirme aşamasında bir başvurusunun bulunması halinde otomasyon sisteminde işleme devam edilemez.
9. i) Çalışma izin başvurusunun otomasyon sistemi üzerinden online yapılması yeterli olup, Bakanlığa kağıt ortamında herhangi belge gönderilmeyecektir.
10. j) Geçici koruma kapsamında kendi adına ve hesabına bağımsız çalışan yabancılar vergi numaraları olması kaydıyla işyerinin kuruluş işlemlerinin tamamlanması sonrasında, şirketler için ticaret sicil gazetesi, gerçek kişi tacirler ile esnaf ve sanatkarlar için ilgili oda sicil kayıt belgesi gibi işyerinin faaliyetini gösterir belgelerin başvuru esnasında otomasyon sistemine taranılması suretiyle çalışmaya başlamadan önce çalışma izni almak zorundadır. Yetkili idarelerce, işyeri açma ve çalışma ruhsatı verilirken yabancının çalışma izninin bulunması koşulu aranılacaktır.

3.3. Çalışma İzni Başvurularının Değerlendirilmesi

Bakanlıkça, çalışma izni başvuruları aşağıda belirtilen hallerde reddedilir:

1. a) İşyerinde geçici koruma kapsamında çalışan sayısının, aynı işyerinde çalışan Türk vatandaşı sayısının yüzde onunu geçmesi,
2. b) Başvurunun, özel kanunları ile yalnızca Türk vatandaşları tarafından icrasına izin verilen iş ve meslekler için yapılmış olması,
3. c) Sağlık meslek mensupları için Sağlık Bakanlığından, eğitim meslek mensupları için Milli Eğitim Bakanlığından veya Yükseköğretim Kurulu Başkanlığından ön izin alınmaması,
4. d) Değerlendirme kriterlerinin karşılanmaması,
5. e) İlgili mercilerin olumsuz görüşünün bulunması.

3.4. Çalışma İzin Belgesi ve Bildirim

1. a) Çalışma izni başvurusuna ilişkin Bakanlıkça yapılan değerlendirmenin sonucu, geçici koruma sağlanan yabancıyı çalıştırmak isteyen işverene ve İçişleri Bakanlığına online olarak bildirilir.
2. b) Talebi uygun görülen geçici koruma sağlanan yabancı için Bakanlıkça oluşturulan çalışma izni otomasyon sisteminde “Başvuru Takip” kısmında görüntülenebilecektir. Ayrıca, yabancı adına Bakanlıkça düzenlenen kart şeklindeki çalışma izin belgesi yabancının çalışacağı adrese nitelikli kurye ile gönderilecektir.
3. c) Çalışma izni verilen geçici koruma sağlanan yabancı, işinin gereği olarak farklı bir ilde bulunmasının zorunlu olduğu hallerde, göç idaresi il müdürlüğüne bu durumu bildirmekle yükümlüdür.

3.5. İstihdam Kotası

İşyerinde geçici koruma kapsamında çalışan sayısının, aynı işyerinde çalışan Türk vatandaşı sayısının yüzde onunu geçmemesi esastır. Ancak, hiç Türk vatandaşı çalışanı bulunmayan veya toplam çalışan sayısı ondan az olan işyerlerinde, geçici koruma sağlanan en fazla bir yabancıya çalışma izni verilebilir.

Ayrıca, işveren tarafından; işyerinin kayıtlı bulunduğu ildeki İl Müdürlüğünden, çalışma izni başvurusu tarihinden önceki dört haftalık süre içerisinde yabancının çalıştırılacağı işi yapacak aynı nitelikte Türk vatandaşı bulunamadığının belgelendirildiği başvurularda istihdam kotası uygulanmayabilir. Bu hususun Bakanlıkça değerlendirilmesinde çalışma izni talebinde bulunulan sektör ve illere göre açık iş ve işe yerleştirmeler dikkate alınır.

İşverenlerce istihdam edilmek istenen ancak o işyerinde çalışan Türk vatandaşı sayısının yüzde onunu geçen her geçici koruma sağlanan yabancı için, Bakanlığa çalışma izin başvurusunda bulunulması öncesinde il müdürlüklerine başvuruda bulunularak istihdam kotası uygulanmayabileceğine yönelik belgenin alınması gerekmektedir.

Bu amaçla işverenlerce il müdürlüklerine yapılan başvuruyu izleyen dört haftalık süre içerisinde, istihdam edilmek istenen geçici koruma sağlanan yabancının çalıştırılacağı işi yapacak aynı nitelikte Türk vatandaşının bulunup bulunmadığına ilişkin olarak il müdürlüklerince gerekli değerlendirme yapılır. Dört haftalık sürenin bitiminde, yabancının çalıştırılacağı işi yapacak Türk vatandaşının o ilde bulunmadığının tespit edilecek olması halinde, il müdürlükleri tarafından işverenlere, geçici koruma sağlanan yabancının istihdam edilebileceğine yönelik bir belge verilir.

İstihdam kotası uygulanmayacağına yönelik olarak belge verilirken; işyerinin SGK tescil numarası, çalışma izni talep edilen işin meslek kodu ve o meslekte istihdam edilebilecek yabancı sayısı bilgileri açıkça belirtilecektir. Örneğin, il müdürlüğünce verilecek söz konusu belgede “123…” SGK tescil numaralı işyerinde 9312.02 Beden İşçisi (İnşaat) meslek kodu ile 15 işçi talebinin dört haftalık süre içerisinde karşılanamadığı hususları belirtilecektir.

4/11/2004 tarihli ve 5253 sayılı Dernekler Kanunu uyarınca kamu yararına çalışan dernek statüsüne sahip dernekler ile 30/7/2003 tarihli ve 4962 sayılı Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması ve Vakıflara Vergi Muafiyeti Tanınması Hakkında Kanun uyarınca vergi muafiyeti tanınan vakıflar tarafından insani yardım hizmeti faaliyetlerinde çalıştırılmak istenen geçici koruma sağlanan yabancılara ilişkin Bakanlığa yapılan çalışma izin taleplerinin değerlendirilmesinde istidam kotası uygulanmayacaktır.

3.6. Mesleki eğitim

Geçici koruma sağlanan yabancılar, en az altı aylık geçici koruma süresinin doldurulmuş olması koşuluyla, Türkiye İş Kurumu tarafından aktif işgücü hizmetleri kapsamında düzenlenen kurs ve programlara katılabilir ve bu kapsamda bir işyerinde mesleki eğitim ve işbaşı eğitimi görebilirler.

Mesleki eğitimlerini tamamlayan yabancıların eğitim gördükleri işyerinde çalıştırılmak istenilmesi durumunda, işverenler tarafından bu rehberle belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde Bakanlığa başvuruda bulunularak çalışma izni alınması zorunludur. Bu kapsamda yapılan başvurularda istihdam kotası Bakanlıkça farklı uygulanabilir.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

DİĞER HUSUSLAR

1. Geçici koruma sağlanan yabancılar, çalışma izni muafiyeti veya çalışma izni olmaksızın Türkiye’de çalışamaz veya çalıştırılamaz.
2. Geçici koruma sağlanan yabancıların ve işverenlerin çalışma ve sosyal güvenlik mevzuatı ile diğer ulusal mevzuattan kaynaklanan hak ve yükümlülükleri saklıdır.
3. Geçici koruma kapsamında olan yabancılardan çalışma izni harcı alınacak, ikamet izni harcı alınmayacaktır.
4. Geçici koruma sağlanan yabancılara verilen “çalışma izin belgesi” ile “çalışma izni muafiyetine ilişkin bilgi formu” ikamet izni yerine geçmez.
5. Başvuru esnasında istenilen belgelerin yanısıra Bakanlıkça gerek görülmesi halinde ek belge talep edilebilir.
6. Geçici koruma sağlanan yabancılara her seferinde en fazla 1 (bir) yıl süreli çalışma izni ve çalışma izni muafiyeti verilecektir.
7. En az altı aylık geçici koruma süresini doldurmuş olan yabancılar, Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüklerine başvurarak “iş arayan” olarak kurum hizmetlerinden yararlanmak amacıyla kayıt yaptırabilirler.
8. “Geçici Koruma Sağlanan Yabancıların Çalışma İzinlerine Dair Yönetmelik”te düzenlenmeyen konularda, 4817 sayılı Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkında Kanun ile bu Kanunun Uygulama Yönetmeliği hükümleri uygulanır.
9. Geçici koruma sağlanan yabancılara ilişkin “çalışma izni” ile “çalışma izni muafiyeti” başvuruları yabancıların 99 ile başlayan kimlik numarası ile yapıldığından, yabancıların sahip oldukları 98 ile başlayan numaraları ile http://www.goc.gov.tr/gecicikoruma/Pages/YabanciKimlikSorgulama.aspx adresinden sorgulama yapılarak 99 ile başlayan kimlik numaraları öğrenilebilir.
10. Geçici koruma sağlanan yabancının çalışma izninin bulunup bulunmadığı ile çalışma izni muafiyeti kapsamında olup olmadığı Yabancı Çalışma İzni Sorgulama Sistemi (www.calismaizni.gov.tr) üzerinden yabancı kimlik numarası girilerek sorgulanabilir.

Geçici Koruma nedir?

Geçici Koruma uluslararası koruma çeşitlerinden biridir. Türkiye’deki geçici koruma yönetmeliğine göre ülkesinden ayrılmaya zorlanmış, ayrıldığı ülkeye geri dönemeyen, acil ve geçici koruma bulmak amacıyla kitlesel olarak sınırlarımıza gelen veya sınırlarımızı geçen ve haklarında bireysel olarak uluslararası koruma statüsü belirleme işlemi yapılamayan yabancılara sağlanan korumayı ifade etmektedir.

Bu kapsamda hazırlanan 22/10/2014 tarihli ve 29153 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Geçici Koruma Yönetmeliği’yle, 28/04/2011 tarihinden itibaren Suriye Arap Cumhuriyetinde meydana gelen olaylar sebebiyle geçici koruma amacıyla Suriye Arap Cumhuriyetinden kitlesel veya bireysel olarak sınırlarımıza gelen veya sınırlarımızı geçen Suriye Arap Cumhuriyeti vatandaşları ile vatansızlar ve mülteciler uluslararası koruma başvurusunda bulunmuş olsalar dahi geçici koruma altına alınmışlardır.

Söz konusu Yönetmelik’e 7/4/2016 tarihinde yapılan değişiklik ile yukarıda bahsedilen kişilerden 20 Mart 2016’dan sonra Türkiye üzerinden düzensiz yollarla Ege adalarına geçmiş olan Suriye Arap Cumhuriyeti vatandaşlarından Türkiye’ye geri kabul edilenlere, talep etmeleri halinde, geçici koruma sağlanacaktır.

Suriyeliler geçici koruma hakkından nasıl faydalanabilir?

Başvuruların yapılacağı yetkili kurum İçişleri Bakanlığı’na bağlı olarak Göç İdaresi Genel Müdürlüğü’dür.

Neden geçici koruma altındaki yabancılara çalışma izni verilmesine ihtiyaç duyuldu?

Ülkelerinden kaçarak Türkiye’ye geçici korumadan faydalanan Suriyelilerin ve vatansızların bir kısmı çalışma izni olmaksızın Türkiye’de kötü şartlarda ve kayıt dışı olarak çalışma hayatına katılmaktadır. Kayıt dışı çalışma insani olmayan koşulların uygulanmasına neden olurken çalışma hayatında da haksız rekabet sonucunu doğurmaktadır.

Geçici korumadan faydalanan Suriyeliler ve vatansızlar çalışma iznine ne zaman başvurabilecek?

Geçici koruma kayıt tarihlerinden 6 ay sonra çalışma izni için başvurabilirler.

Çalışma izni başvurusu kim tarafından yapılır?

Çalışma izni başvurusu, geçici koruma sağlanan yabancıyı çalıştıracak işveren tarafından yapılır. Bağımsız çalışma iznine başvurma koşullarını taşıyan geçici koruma altındaki yabancı, bağımsız çalışma izni için doğrudan başvuruda bulunabilir.

Çalışma izni başvurusunun sonucu kime ve nasıl bildirilir?

Geçici koruma sağlanan yabancı için izin verildiğine dair bilgilendirme e-postası işverene gönderilir. Ayrıca son durum, Bakanlıkça oluşturulan çalışma izni otomasyon sisteminde “Başvuru Takip” kısmında görüntülenebilir. Yabancı adına Bakanlıkça düzenlenen kart şeklindeki çalışma izin belgesi yabancının çalışacağı adrese nitelikli kurye ile gönderilecektir.

Çalışma izni muafiyeti nedir, nasıl alınır?

Mevsimlik tarım ve hayvancılık işlerde çalışanlar çalışma izninden muaftır. Çalışma izni muafiyet başvurusu, yabancı tarafından geçici koruma kimlik belgesi ile kişiye kalma hakkı sağlanan ildeki Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğü’ne yapılır.

Geçici koruma altındaki yabancının 99 ile başlayan yabancı kimlik numarası olması, en az 6 aydır geçici koruma altında bulunması, ikamet ilinde bu başvuruyu yapıyor olması ve daha önce alınmış bir çalışma izni olmaması gerekir.

Geçerli bir çalışma izni bulunan yabancı çalışma izni muafiyeti başvurusunda bulunabilir mi?

Hayır. Ancak geçici koruma sağlanan yabancının mevcut çalışma izni iptal edildikten sonra çalışma izni muafiyeti başvurusunda bulunabilir.

Çalışma izni muafiyet başvurusu kabul edilen yabancıya verilecek belge nedir?

Talebi uygun görülen geçici koruma sağlanan yabancıya, otomasyon sistemi üzerinden çıktısı alınan çalışma izni muafiyeti bilgi formu verilecektir.

İstihdam kotası nedir, nasıl uygulanır?

İşyerinde geçici koruma kapsamında çalışan sayısının, aynı işyerinde çalışan Türk vatandaşı sayısının yüzde onunu geçmemesi gerekir. Ancak, toplam çalışan sayısı ondan az olan işyerlerinde, geçici koruma sağlanan en fazla bir yabancıya çalışma izni verilebilir.

Ayrıca, işveren tarafından; işyerinin kayıtlı bulunduğu ildeki İl Müdürlüğünden, çalışma izni başvurusu tarihinden önceki dört haftalık süre içerisinde yabancının çalıştırılacağı işi yapacak aynı nitelikte Türk vatandaşı bulunamadığının belgelendirildiği başvurularda istihdam kotası uygulanmayabilir. Bu hususun Bakanlıkça değerlendirilmesinde çalışma izni talebinde bulunulan sektör ve illere göre açık iş ve işe yerleştirmeler dikkate alınır.

Su an için yapılan çalışma izni başvuru sayısı düşük olduğu için istihdam kotası uygulanmamaktadır.

Uygulanan %10’luk kotada cinsiyet ayrımı (cinsiyet kotası da) var mı?

Hayır, uygulanan bu kotanın cinsiyet ile alakası olmayıp sadece o kurumda çalışan Türk işçilerin toplam sayısı üzerinden alınan bir kotadır.

Yüzde 10’luk istihdam kotası anonim şirketlerin geneli üzerinden mi yoksa yabancının çalışacağı işyeri üzerinden mi hesaplanır?

Kota sınırlaması yabancının çalışacağı işyeri/şube için düzenlenir.

Mevsimlik işçilerde kota var mı?

Hayır, mevsimlik tarım ve hayvancılık işlerinde çalışacak geçici koruma altındaki yabancılarla ilgili su an için bir kota sınırlaması yoktur.

Suriyeliler iş girişimciliği faaliyetlerinde bulunabilirler mi?

Evet. Suriyeliler kendi islerini Türk vatandaşları gibi resmî kurumlara kaydettirebilirler. Bu kişiler çalışma izinlerine kendileri başvurur.

Çocuk işçiliği problemi ile nasıl baş edilmektedir?

Çocuk işçiliği ile ilgili denetimler devam etmektedir ve bu denetimler artırılacaktır. Çocuk işçiliğinin azaltılması ile ilgili özel sektör ile iş birliğine gidilmeye çalışılmaktadır. Konuyla ilgili ailelerin yetkinlik programlarına yönlendirilmeleri ve şartlı nakit eğitim yardımları planlanmaktadır ve çok yakında uygulamaya koyulacaktır.

Geçici koruma altındaki bir yabancıya çalışma izni almak için neler gereklidir?

Yabancının 99’lu yabancı kimlik numarasını taşıyan geçici koruma kimlik belgesi, yabancının fotoğrafı, işverenle işçi arasında imzalanan sözleşme, işverene ait e-devlet şifresi, gerekirse işyeri ile ilgili belgeler (faaliyet belgesi, kuruluşun son sermaye ve ortalık bilgileri, son yıla ait vergi beyanı, vekâletname vb.).

99 ile başlayan kimlik numarama nasıl ulaşabilirim?

Yabancıların 99 ile başlayan numaraları ile https://tckimlik.nvi.gov.tr/Modul/YabanciKimlikNoDogrula adresinden sorgulama yapılarak 99 ile başlayan kimlik numaraları öğrenilebilir.

Çalışma izni başvuru sürecinde geçici koruma kimlik belgesi ve numarası yerine geçen belgeler ve numaralar nelerdir?

Aşağıdaki belgeler ve numaralar geçici koruma belgesinin ve numarasının yerine kullanılabilir:

• Yabancılara verilen kimlik numarası
• Uluslararası koruma başvuru sahibi kayıt belgesi
• Uluslararası koruma başvuru sahibi kimlik belgesi
• Uluslararası koruma statü sahibi kimlik belgesi
  

Çalışma izni almak için işveren ve geçici koruma altındaki yabancı arasında nasıl bir sözleşme imzalanmalıdır?

İşin niteliğinin açıkça belirtildiği “Belirli Süreli Bir Sözleşme” imzalanmalıdır. Aşağıdaki linkten örnek sözleşme temin edilebilir.

https://www.csgb.gov.tr/uigm/belgeler/is-sozlesmesi/

Çalışma izni ücretli mi?

Çalışma izni ücretli değildir. Başvuru sırasında herhangi bir ücret ödenmez ancak başvuru olumlu sonuçlanırsa işverene bir e-posta ile çalışma izni başvurusunun olumlu sonuçlandığı ve harç ödenmesi gerektiği bildirilir. Süreli çalışma izni harç bedeli toplamda 3.297,50 TL’dir. Detaylı bilgi için: https://www.csgb.gov.tr/uigm/calisma-izni/calisma-izin-harclari-ve-degerli-kâgit-bedeli/

Kayıt sonrası 6 aylık süreç nasıl isler?

Çalışma izni başvurusunun veya çalışma izni muafiyet başvurusunun yapıldığı tarih itibarıyla en az altı aylık geçici koruma süresinin doldurulmuş olması gerekir.

Bağımsız çalışma izni nedir? Başvurusu nasıl yapılır?

Geçici koruma kapsamında kendi adına ve hesabına bağımsız çalışan yabancılar aşağıdaki koşulları sağladıktan sonra çalışma izni başvurusunda bulunulabilirler:

• Vergi numarası olması koşuluyla işyerinin kuruluş işlemlerinin tamamlanması (şirketler için ticaret sicil gazetesi, gerçek kişi tacirler ile esnaf ve sanatkârlar için ilgili oda sicil kayıt belgesi gibi işyerinin faaliyetini gösterir belgelerin başvuru esnasında otomasyon sistemine taratılması gerekir).

Yetkili idarelerce, işyeri açma ve çalışma ruhsatı verilirken çalışma izni bulunması koşulu aranacaktır.

Ön izin nedir? Hangi durumlarda gerekir ve nasıl elde edilir?

Çalışma izin başvurusu surecinde aşağıdaki meslekler için ilgili bakanlıklardan ön izin alınmalıdır:

• Sağlık meslek mensuplarının Sağlık Bakanlığından
• Eğitim meslek mensuplarının ise Millî Eğitim Bakanlığından veya Yükseköğretim Kurulu Başkanlığından ön izin almaları gerekir.

Ön izin belgesi olmayan başvurular değerlendirme yapılmaksızın işlemden kaldırılır.

Türkiye’de geçici koruma kimlik belgesi almış olan geçici korumadan faydalanacak Suriyeliler ve vatansızlar istedikleri ilde çalışabilecekler mi?

Hayır, sadece geçici koruma kapsamında ikametlerine izin verilen illerde çalışabilecekler. Bir başka deyişle İçişleri Bakanlığı tarafından kendilerine verilen geçici koruma kimlik belgesinin üzerinde ikamet ili olarak gösterilen il çalışabilecekleri ilin sınırını da çizmiş olacak.

Eğer kişi farklı bir şehirde çalışmak istiyorsa ilk önce ikamet şehrini değiştirmelidir.

İşyerlerinde geçici koruma altındaki yabancıların çalıştırılmasına ilişkin bir sınırlama olacak mı?

Bir işyerinde çalıştırılan geçici korumadan faydalanan Suriyeli ve vatansız sayısı işyerindeki toplam çalışan sayısının yüzde 10’ununu geçemez. Çalışan sayısı 10’dan azsa 1 geçici korumadan faydalanan Suriyeli veya vatansız istihdam edilebilir.

İŞKUR aktif işgücü hizmetleri kapsamında düzenlenen kurs ve programlar kapsamında bir işyerinde mesleki eğitim ve işbaşı eğitimi görecekler ile bu kişilerin eğitim süresinin sonunda aynı işyerinde çalıştırılması için Bakanlığa başvuruda bulunulabilir. Bu kapsamında yapılacak başvurularda, Bakanlıkça işyeri istihdam kotası farklı uygulanabilir.

Geçici koruma altındaki yabancıların çalıştırılmasıyla ilgili sınırlamalar hangi koşullarda kaldırılabilecek?

Suriye’den gelen mülteciler ve vatansızların sayısı işyerinde çalışanların yüzde 10’unu geçemeyeceği kuralı açık bulunan işler Türk işçiler tarafından kapatılamadığı takdirde geçerli olmaz.

Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüklerine yapılan başvuruyu izleyen dört haftalık süre içerisinde, istihdam edilmek istenen geçici koruma sağlanan yabancının çalıştırılacağı işi yapacak aynı nitelikte Türk vatandaşının bulunup bulunmadığına ilişkin olarak bu müdürlüklerce gerekli değerlendirme yapılır. Dört haftalık sürenin bitiminde, yabancının çalıştırılacağı işi yapacak Türk vatandaşının o ilde bulunmadığının tespit edilecek olması halinde, il müdürlükleri tarafından işverenlere, geçici koruma sağlanan yabancının istihdam edilebileceğine yönelik bir belge verilir. Bu durumlarda kota esnetilebilir.

Geçici koruma altındaki yabancıların çalıştırılmasında ayrı bir maaş düzenlemesi olacak mı?

Hayır. Geçici korumadan faydalanan Suriyeliler ve vatansızlar da, Türkiye’deki çalışma mevzuatına bağlıdır. Bu kapsamda Türkiye’de asgari ücretin altında çalışma yaptırılamayacağı hükmü Suriyeli mülteciler ve vatansızlar için de geçerlidir.

Çalışma izni alınan kişi şehir dışına gideceğinde Göç İdaresi’nden izin alması gerekir mi?

Çalışma izni ancak ikamete izin verilen şehirde geçerlidir, eğer kişi çalıştığı firma tarafından şehir dışında görevlendirilirse ikamet ilindeki İl Göç İdaresi Müdürlüğü’nden yol izni alınması gerekir.

İzin için gerekli evraklar:

• Gidiş amacını belirten başvuru dilekçesi
• 2 adet fotoğraf
• Kimlik fotokopisi

E-Devlet kapısı üzerinden yapılan çalışma izni başvurusu yeterli midir?

Çalışma izin başvurusunun otomasyon sistemi üzerinden çevrimiçi yapılması yeterli olup Bakanlığa kâğıt ortamında herhangi belge gönderilmesine gerek yoktur.

Otomasyon sistemi web sitesi için linki takip ediniz: https://www.turkiye.gov.tr/

Geçici koruma altındaki yabancının çalışma iznini ne zaman yenilemek gerekir?

Çalışma izni ilk olarak bir yıllık düzenlenir. Bir yılın bitmesine 60 gün kala yeniden başvuru süreci başlar. Uzatma önce 3, daha sonra 6 yıllık çalışma izinleri olarak verilir.

Geçici koruma altındaki işçi aynı anda birden fazla yerde çalışmak için çalışma iznine başvurabilir mi?

Hayır, geçici koruma altındaki işçi ancak tek bir işte çalışmak için başvuruda bulunabilir.

Geçici koruma altındaki yabancının sigorta primlerinin yatırılıp yatırılmadığı nasıl takip edebilir?

İşçinin sigorta primlerinin yatırılmasından işvereni sorumludur. Takip süreci Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından yapılır. Yabancı isterse e-devlet şifresiyle https://www.turkiye.gov.tr/ adresinden kendi primlerini takip edebilir.

Çalışma izni olan geçici koruma altındaki yabancı hangi sağlık hizmetlerinden faydalanabilir?

Çalışma iznine sahip geçici koruma altındaki yabancı primleri GİGM (Göç İdaresi Genel Müdürlüğü) tarafından ödenen genel sağlık sigortası kapsamından çıkartılır ve primleri işvereni tarafından ödenen SGK (Sosyal Sigortalar Kurumu) kapsamında yatırılarak kişi mevcut bütün sağlık hizmetlerinden katkı payı ödeyerek faydalanabilir.

Çalışma iznine sahip geçici koruma altındaki yabancılar hangi sigorta kapsamına alınır?

4A (kişinin başkasının yanında bir işte çalışması)

4B (kişinin kendi adına bir şirket kurup kendi sigorta primlerini kendi ödemesi)

Mevsimlik tarım ve hayvancılık işlerinde çalışacak kişiler isterlerse kendi sigorta primlerini yatırabilir. 30 günden fazla sürecek tarım ve hayvancılık işlerinde, 30 günün sonunda yine işveren tarafından sigorta yapılması gerekmektedir.

Çalışma izni alan geçici koruma altındaki bir yabancı hangi haklara sahiptir?

Yukarıda sayılan sosyal güvencelere ek olarak kişi asgari ücretle çalışan bir Türk işçinin sahip olduğu izin, kıdem vb. tüm çalışma haklarına sahiptir.

Geçici koruma altındaki yabancı iş değiştirmesi durumunda herhangi bir işlem yapması gerekir mi?

Evet, geçici koruma altındaki yabancının işten ayrılmasıyla çalışma izni iptal süreci firma tarafından yapılır. Bu iptalin sözleşmenin feshini takiben en geç 15 gün içerisinde yapılması gerekmektedir. Aynı işçinin adına bu kişinin yeni işvereni çalışma izninin iptalinin ardından başka bir iş için tekrar çalışma iznine başvurabilir.

Çalışma izni alınan geçici koruma altındaki işçi aynı şirketin başka şubesine geçiş yapabilir mi ya da dönemsel olarak o işyerinin başka şubelerinde çalışabilir mi?

Hayır. Çalışma izni sisteme girilen işveren adresinde geçerlidir. Yer değişikliği durumunda- aynı şirketin başka şubesi dahi olsa- o şube için yeniden çalışma izni alınması gerekir. Geçici koruma altındaki yabancının aynı iş-yeri bile olsa şubeler arası rahatça geçişini sağlayan bir çalışma izni sistemi mevcut değildir.

ISKUR nedir? Geçici koruma altındaki yabancılar İŞKUR’a kayıt yaptırabiliyor mu?

Türkiye İş Kurumu (İŞKUR) is arayan kişileri kaydeden ve bu kişilerin is bulma işlemlerini gerçekleştiren kurumdur.

Geçici koruma sağlanan yabancılar, en az altı aylık geçici koruma süresinin doldurulmuş olması koşuluyla, Türkiye İş Kurumu tarafından aktif işgücü hizmetleri kapsamında düzenlenen kurs ve programlara katılabilir ve bu kapsamda bir işyerinde mesleki eğitim ve işbaşı eğitimi görebilirler.

Geçici koruma altındaki yabancılar Türkiye İş Kurumu’nun (İŞKUR) mesleki eğitimlerinden yararlanabiliyorlar mı?

Evet. Türkiye İş Kurumu (İŞKUR) tarafından aktif işgücü hizmetleri kapsamında düzenlenen kurs ve programlar kapsamında bir işyerinde mesleki eğitim ve işbaşı eğitimi görecekler ile bu kişilerin eğitim süresinin sonunda aynı işyerinde çalıştırılması için Bakanlığa başvuruda bulunulabilir. Bu başvurularda, Bakanlıkça işyeri istihdam kotası farklı uygulanabilir.

Mühendislik vb. kalifiye işlerde çalışan geçici koruma altındaki yabancıların sorumluluk ve imza yetkileri var mıdır?

Hayir. Geçici koruma altındaki yabancılar ülkelerindeki savaştan kaçtıkları için onlara diğer yabancılar gibi diploma zorunluluğu getirilememiştir. Dolayısıyla diplomasını beyan edemeyen bir geçici koruma altındaki yabancının denklik alması ya da sorumlu işlerde çalıştırılabilmesi mümkün değildir. Farklı görevlerde çalıştırılması durumunda sorumluluk işverene aittir.

Kaynak: www.imprhumanitarian.org